Sankcja za nieobecność

 

Przepisy karnoskarbowe przewidują możliwość prowadzenia postępowania w stosunku do nieobecnych – określanych w Kodeksie karnym skarbowym jako sprawców przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, przebywających stale za granicą albo co do których nie można ustalić miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju. O ile wina sprawcy lub okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości organu prowadzącego postępowanie, oskarżony o przestępstwo skarbowe nie ukrył się po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia, a w toku postępowania przed sądem nie ustalono miejsca zamieszkania oskarżonego lub jego pobytu w kraju – organ prowadzący postępowanie może wydać postanowienie o zastosowaniu postępowania w stosunku do nieobecnych. Takiego postanowienia, które jest niezaskarżalne, nie ogłasza się nieobecnej stronie, a zatem pozostaje ono w aktach, a strona nie ma nawet świadomości, iż przeciwko niej prowadzone jest postępowanie karnoskarbowe mogące zakończyć się wyrokiem skazującym za zarzucany w tym postępowaniu czyn. Dla takiego „nieobecnego” wyznacza się obrońcę z urzędu, którego udział jest obowiązkowy także w postępowaniu odwoławczym. Zważyć jednak wypada, że wyznaczony przez Prezesa lub referendarza sądowego sądu właściwego do rozpoznania sprawy obrońca, o ile nie uda mu się skontaktować z Klientem, ma o tyle utrudnione zadanie w podjęciu się obrony interesów swojego Klienta, że nie zna on relacji głównego zainteresowanego i jego ustosunkowania się do stawianych jemu zarzutów. W takiej sytuacji obrońca może również nie mieć wiedzy o istniejących dowodach wskazujących przykładowo na niewinność jego Klienta, a które pozostają w dyspozycji podejrzanego czy oskarżonego.

Godnym podkreślenia jest przy tym, że niektóre postępowania karnoskarbowe mogą toczyć się przeciwko członkom Zarządu spółek podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Warto wskazać więc na obowiązek – wprowadzony do art. 19a ust. 5 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym w marcu 2018 roku – dołączenia do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, likwidatorów i prokurentów, oświadczeń tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń. Przepisy przejściowe do tej ustawy stanowią m.in., że podmioty już wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego mają obowiązek złożyć do akt rejestrowych aktualne oświadczenie, o których mowa powyżej, w zakresie obejmującym adresy do doręczeń, przy pierwszym wniosku składanym do sądu rejestrowego, nie później jednak niż w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, chyba że informacja o adresie do doręczeń znajduje się w aktach rejestrowych. Mając na uwadze, że ustawa o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw z dnia 26.01.2018 roku (Dz. U. z 2018 r., poz. 398) weszła w życie (z pewnymi odstępstwami) w dniu 15.03.2018 roku, wskazany powyżej okres 18 miesięcy upłynie w połowie września 2019 roku. Każdorazową zmianę adresu należy również zgłosić sądowi rejestrowemu. Jeżeli zaś adres do doręczeń znajduje się poza obszarem Unii Europejskiej, należy wskazać pełnomocnika do doręczeń w Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy zatem mieć na uwadze, że jeżeli organ prowadzący postępowanie karnoskarbowe nie będzie potrafił ustalić adresu sprawcy na terenie kraju, postępowanie to będzie mogło się toczyć pod nieobecność sprawcy, a co pozbawi go de factoprawa do zajęcia stanowiska w postępowaniu, a może i skutecznej obrony.

Aleksandra Dyja

Adwokat