Zakaz konkurencji w tarczy antykryzysowej 4.0.

W zeszłym tygodniu weszła w życie ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, nazywana tarczą antykryzysową 4.0. Pomimo tytułu sugerującego jej zakres normatywny, można w niej znaleźć wiele przepisów nie mających nic wspólnego z tymże tytułem. Jednym z przepisów, którego treść może zaskoczyć, a niektórych również zaniepokoić, jest przepis art. 77 pkt 16, który do ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych wprowadza przepis art. 15gf odnoszący się do umowy o zakazie konkurencji:

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, strony umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu:
1) stosunku pracy,
2) umowy agencyjnej,
3) umowy zlecenia,
4) innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
5) umowy o dzieło
-na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, mogą ją wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni.

O zakazie konkurencji w kontekście stosunku pracy pisałam w artykułach: https://kancelariadyja.pl/2019/07/08/zakaz-konkurencji-umowa-o-prace-cz-1/ i https://kancelariadyja.pl/2019/07/27/zakaz-konkurencji-umowa-o-prace-cz-2/. Wskazywałam wówczas m.in., że umowa o zakazie konkurencji obowiązująca po ustaniu stosunku pracy musi określać okres obowiązywania zakazu konkurencji, a nadto, że zakaz konkurencji przestanie obowiązywać przed upływem czasu na jaki został zastrzeżony, gdy były pracodawca przestanie się wywiązywać z obowiązku zapłaty należnego pracownikowi odszkodowania. Wprowadzonym przepisem ustawodawca wprost umożliwił pracodawcy wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Powyższy przepis nie dotyczy jednak tylko i wyłączenie stosunku pracy, ale również umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło i umowy o świadczenie usług. Pierwotnie więc ustalone zasady zakazu konkurencji mogą zostać przez – odpowiednio – dającego zlecenie, zamawiającego, wypowiedziane. Cel tego przepisu wydaje się oczywisty – chodzi o ograniczenie kosztów prowadzonej działalności, co też wyjaśniono w uzasadnieniu do projektu powołanej na wstępie ustawy. Wraz z wygaśnięciem umowy wygasnąć ma obowiązek zapłaty odszkodowania.

Na co warto zwrócić uwagę analizując treść omawianego przepisu?
Strona każdej z ww. umów, na rzecz której ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, może ją wypowiedzieć, a bez znaczenia jest branża, rozmiary prowadzonej działalności, ewentualny przestój czy np. spadek obrotów spowodowany pandemią. A zatem nawet ten, kto nie ucierpiał wskutek pandemii, może skorzystać z ww. przepisu. Następnie – okres wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji, zaledwie 7-dniowy, jest bardzo krótki, jeśli uwzględnimy często wieloletni okres obowiązywania zakazów konkurencji. Podmiot dotychczas otrzymujący ekwiwalent za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej praktycznie z dnia na dzień przestanie otrzymywać środki. A w aktualnej sytuacji gospodarczej wcale nie jest takie pewne, że z dnia na dzień będzie w stanie wykorzystać możliwość swobodnego podjęcia działalności konkurencyjnej. Dalej – wprowadzony przepis nie przewiduje jakiejkolwiek możliwości zakwestionowania decyzji pracodawcy, dającego zlecenie, zamawiającego. I co więcej, w uzasadnieniu projektu ww. ustawy zwrócono uwagę, iż „Wypowiedzenie na podstawie projektowanego przepisu nie stanowi zarazem okoliczności, z której wystąpieniem wiązałby się obowiązek zapłaty kary umownej albo dodatkowego odszkodowania ponad to, które przysługuje za okres do momentu wygaśnięcia umowy. Tym samym wzajemne roszczenia stron ograniczają się do sytuacji, które występują w okresie trwania umowy, a samo wypowiedzenie umowy nie pociąga za sobą negatywnych skutków dla wypowiadającego.”. We wprowadzonym przepisie nie przewidziano jednak tak daleko idących skutków skorzystania z uprawnienia do wypowiedzenia umowy. Konieczna więc będzie w mojej ocenie analiza postanowień danej umowy o zakazie konkurencji, aczkolwiek cel ustawodawcy nierzadko jest przecież uwzględniany przez sądy podczas wykładni i stosowania przepisów.

 

Magdalena Kaczkowska
radca prawny

Fot. Pixabay