Majątek nabyty częściowo z oszczędności jednego z małżonków zgromadzonych przed ślubem

Wraz z zawarciem związku małżeńskiego, pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Oznacza ona, że od tego czasu wynagrodzenia małżonków, ich dochody z działalności zarobkowej, w majątku, a także środki zgromadzone na rachunku funduszu emerytalnego i składki zaewidencjonowane na subkoncie ZUS oraz przedmioty nabyte przez nich wspólnie lub osobno w czasie trwania małżeństwa wchodzą do majątku wspólnego.
Małżonkowie – w trakcie trwania małżeństwa, jak i przed zawarciem małżeństwa – mogą wyłączyć wspólność majątkową poprzez sporządzenie przed notariuszem umowy majątkowej małżeńskiej, potocznie zwanej intercyzą. Od momentu sporządzenia umowy majątkowej małżeńskiej, powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa, która powoduje, że każdy z małżonków zachowuje majątek nabyty po zawarciu tej umowy jako majątek osobisty, odrębny od majątku wspólnego.

Jeśli małżonkowie nie mogą się porozumieć w kwestii ustanowienia rozdzielności majątkowej w drodze umowy, mogą żądać ustanowienia rozdzielności przez sąd.
Wspólność majątkowa małżeństwa ustaje również na skutek prawomocnego orzeczenia o rozwodzie.
W październiku 2018 roku Sąd Najwyższy (w uchwale o sygnaturze akt: III CZP 45/18) wypowiedział się w sprawie przedmiotów nabywanych do majątku wspólnego lub do majątku odrębnego każdego z małżonków. Stwierdzono, że:
„Rzecz nabyta w trakcie trwania małżeństwa, w którym obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa, w części ze środków pochodzących z majątku osobistego jednego z małżonków, a w części z ich majątku wspólnego, wchodzi do majątku osobistego małżonka i do majątku wspólnego małżonków w udziałach odpowiadających stosunkowi środków przeznaczonych z tych majątków na jej nabycie, chyba że świadczenie z majątku osobistego lub majątku wspólnego przekazane na nabycie rzeczy miało charakter nakładu, odpowiednio, na majątek wspólny lub osobisty”.
Powyższa uchwała wskazuje, że jeżeli rzecz (mieszkanie, działka gruntu, samochód, pralka, itp.) została nabyta w trakcie małżeństwa częściowo ze środków jednego z małżonków zgromadzonych przed zawarciem małżeństwa (np. pochodzących z oszczędności zebranych przed ślubem, lub ze sprzedaży mieszkania, którego wyłącznym właścicielem było jedno z małżonków przed ślubem), a częściowo z oszczędności poczynionych wspólnie przez małżonków po ślubie – sąd ustali odpowiednie proporcje, w jakich dana rzecz należy do obojga małżonków wspólnie, a w jakich do majątku odrębnego tego z małżonków, który przeznaczył swoje oszczędności sprzed ślubu na zakup rzeczy.

Dla przykładu (poglądowo): kobieta, będąc panną, otrzymała w darowiźnie od swoich rodziców mieszkanie położone w Opolu, warte 300.000 złotych. Krótko po otrzymaniu darowizny zawarła związek małżeński z mężczyzną, nie zawierali intercyzy. Małżonkowie przez trzy (3) lata zaoszczędzili kwotę 100.000 złotych, przy czym to kobieta zarabiała znacznie więcej niż jej mąż. Po trzech latach małżonkowie zdecydowali, że kupią nieruchomość gruntową pod Opolem i rozpoczną budowę domu – za pieniądze uzyskane ze sprzedaży przez kobietę jej mieszkania oraz ze wspólnych oszczędności. W pozostałej części na sfinansowanie inwestycji będą posiłkować się kredytem bankowym. W tym stanie należy przyjąć, że nieruchomość gruntowa stanowi w części 3/4 majątek odrębny (osobisty) kobiety, a w części 1/4 weszła do majątku wspólnego małżonków.

Drugim dopuszczalnym rozwiązaniem jest, że nieruchomość gruntowa w całości weszłaby do majątku wspólnego małżonków, jednak z zastrzeżeniem, że kobieta poczyniła nakłady na tą nieruchomość w kwocie 300.000 złotych. W tej sytuacji, w razie powstania między małżonkami rozdzielności majątkowej (np. na mocy intercyzy lub wyroku rozwodowego), kobieta może żądać od męża zwrotu w całości jej nakładów (300.000 zł) przeznaczonych na nieruchomość.
Jak bywa w prawie – i w życiu, rozwiązań jednej sprawy jest wiele.
I wiele zależy od tego, czy do swoich racji uda nam się przekonać Sąd lub drugą stronę.

 

adwokat Marta Nowakowska, specjalista z zakresu prawa rodzinnego